O powieści

Rozważna i romantyczna należy wraz z Opactwem Northanger i Dumą i uprzedzeniem do grupy trzech wcześniejszych powieści Jane Austen, które zostały napisane w latach dziewięćdziesiątych osiemnastego wieku, a potem przerobione. Dopiero po sukcesie Rozważnej i romantycznej pisarka rozpoczęła pracę nad utworami zaliczanymi do drugiej fazy jej twórczości: Mansfield Park, Emmą i Perswazjami ^[1].

Pierwsza wersja powieści, początkowo zatytułowana Elinor and Marianne, została napisana około 1795 roku^[2], gdy Austen miała 19 lat. Myślą przewodnią książki jest kontrast między usposobieniem dwóch sióstr: rozważnej Eleonory^[3] oraz romantycznej Marianny. Postacie obu sióstr miały swój daleki pierwowzór w samej Austen i jej siostrze Cassandrze, przy czym autorka siebie samą przedstawiła jako tę uczuciową. Jednak w ostatecznej wersji powieści charaktery obu bohaterek są już bardziej skomplikowane.

Rozważna i romantyczna to pierwsza powieść Jane Austen, która ujrzała światło dzienne. Pisarka wydała ją na własny koszt, pod pseudonimem The Lady (Pewna dama). Rozważna i romantyczna zdobyła bardzo pochlebne recenzje – w lutym 1812 pierwsza z nich, zamieszczona w Critical Review, chwaliła powieść tymi słowami: „doskonale napisana; bohaterowie pochodzą ze szlachty, ich postacie są naturalne i zręcznie zbudowane. Akcja jest wiarygodna, wysoce zajmująca i zabawna; zakończenie takie, jakiego życzyłby sobie czytelnik, całość zaś dostatecznie długa, by podtrzymać zainteresowanie, nie nudząc. Przynosi zaszczyt autorce, która wykazuje się ogromną znajomością charakterów i szczęśliwie łączy zdrowy rozsądek ze sprawami lżejszymi” ^[4]. Sukces Rozważnej i romantycznej zachęcił autorkę do wydania Dumy i uprzedzenia.

Tytuł powieści odwołuje się do żywej w osiemnastowiecznej powieści tradycji budowania akcji na motywie starcia dwóch przeciwieństw. Jednak w przeciwieństwie do powieści takich jak Pamelaczy Clarissa Samuela Richardsona, które ukazywały opozycję występku i cnoty, Rozważna i romantyczna nie opowiada o dwóch cechach, jednej godnej pochwały, drugiej zasługującej na naganę, charakteryzujących dobrą i złą siostrę. Powieść Austen pokazuje, że tytułowy rozsądek (ang. sense) i romantyczność (ang. sensibility)^[5] oraz wynikające z nich dwa modele zachowań powinny się wzajemnie uzupełniać, nie zaś wykluczać. Rozważna siostra musi nauczyć się „romantyczności”, wyrażania swoich uczuć i dzielenia ich z innymi, a romantyczna – rozwagi, opanowania i zwracania uwagi na opinię innych. Głęboka więź pomimo różnic między Eleonorą a Marianną, przemiana tej relacji w miarę rozwoju akcji oraz jej znaczenie jako czynnika określającego samoświadomość bohaterek (Eleonora postrzega siebie jako tę różną od Marianny i vice versa), a także warunkującego ich rozwój sprawiają, że związek dwóch sióstr ma centralne znaczenie w utworze ^[6].

Jednak książka, przy całej sympatii autorki dla jej bohaterki, pełnej romantycznych uniesień Marianny, ma także dyskretny wymiar dydaktyczny – wskazuje, że podsycanie w sobie gwałtownych uczuć, uleganie im bez zwracania uwagi na głos rozsądku i wzgląd na innych, może przynieść opłakane skutki. Nie mniej gwałtowne burze szaleją w sercu Eleonory, ale ona potrafi nad nimi zapanować i to jej postawa jest stawiana za wzór.

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Rozwa%C5%BCna_i_romantyczna